ฟีโนม (Phenome)
ฟีโนมของบุคคลหนึ่ง หมายถึง รอยพิมพ์ชีวภาพที่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมออันเนื่องมาจากการปฏิสัมพันธ์กันระหว่างปัจจัยทางพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม
.jpg)
ฟีโนมิกส์ (Phenomics)
การศึกษาว่าวิถีการดำรงชีวิตและสิ่งแวดล้อมที่บุคคลหนึ่งอาศัยอยู่มีความสัมพันธ์กับยีนที่อาจจะส่งผลต่อสุขภาพและความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยด้วยโรคต่างๆได้อย่า งไร
ใช้ทำอะไร?
วิเคราะห์ความเสี่ยงของโรค
ดูลักษณะทางร่างกาย พฤติกรรม และการตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อม ที่วัดได้ เช่น ค่าน้ำตาลในเลือด ค่าความดัน พฤติกรรมการนอนหลับ การตอบสนองต่อยา
พัฒนายารักษาเฉพาะบุคคล
บางคนกินยาแล้วได้ผล บางคนไม่ตอบสนอง หรือมีผลข้างเคียง ถ้าเรารู้ Phenome เช่น การตอบสนองต่อยาในอดีต เลือกยาที่ “ตรงกับร่างกายคนนั้น” มากที่สุด
ใช้ในการวิจัยสุขภาพ
เช่น วิจัยว่า "คนที่มีลักษณะ Phenome แบบนี้ มีแนวโน้มเป็นโรคไตเรื้อรังหรือไม่"
ยิ่งข้อมูลเยอะ ระบบ AI/ML ก็ช่วยวิเคราะห์เชิงลึกได้
ตัวอย่าง
การนำตัวอย่าง phenome มาใช้ตรวจ คือการวิเคราะห์ลักษณะภายนอกหรือพฤติกรรมสุขภาพ เช่น สีผิว อารมณ์ รูปแบบการขับถ่าย เพื่อหา ความผิดปกติหรือแนวโน้มของโรค
1
อุจจาระ
-
ไขมันในอุจจาระสูงผิดปกติ
บ่งชี้ว่าระบบดูดซึมไขมันมีปัญหา เช่น โรคตับอ่อนบกพร่อง หรือภาวะดูดซึมผิดปกติ (Malabsorption) -
สีหรือกลิ่นผิดปกติ
เช่น สีดำหรือเหม็นรุนแรง อาจบ่งถึงภาวะเลือดออกภายใน หรือติดเชื้อในลำไส้
2
ปัสสาวะ
-
สีของปัสสาวะ
หากมีสีเหลืองเข้มหรือคล้ำมาก อาจบ่งชี้ ภาวะ ขาดน้ำ หรือ มีสารตกค้างในร่างกาย -
กลิ่นผิดปกติ
กลิ่นหวานคล้ายผลไม้ อาจเป็นสัญญาณของ เบาหวานชนิดที่ 2 (มีคีโตนในปัสสาวะ)
3
เหงื่อ
-
เหงื่อออกมากผิดปกติ (Hyperhidrosis)
อาจบ่งบอกถึง ความผิดปกติของระบบประสาทอัตโนมัติ หรือ ไทรอยด์เป็นพิษ -
เหงื่อออกน้อยผิดปกติ (Anhidrosis)
อาจเกิดจาก ความผิดปกติของต่อมเหงื่อ หรือ โรคทางระบบประสาท
